Wratten: oorzaken, soorten & behandeling

Inleiding: Wat zijn wratten?

Wratten zijn goedaardige (niet-kwaadaardige) huidgezwelletjes die worden veroorzaakt door het humaan papillomavirus (HPV). Ze komen zeer vaak voor: naar schatting krijgt 70-80% van alle mensen ooit in hun leven een wrat. Wratten zijn vooral veelvoorkomend bij kinderen en jongvolwassenen, maar kunnen op elke leeftijd voorkomen.

Hoewel wratten meestal onschuldig zijn en vaak vanzelf verdwijnen, kunnen ze cosmetisch storend zijn of pijn veroorzaken, vooral op plaatsen zoals de voetzolen. Sommige mensen schamen zich voor hun wratten, terwijl anderen zich zorgen maken of het wel "gewone" wratten zijn.

In dit uitgebreide artikel bespreken we alles wat je moet weten over wratten: hoe ze ontstaan, de verschillende soorten, behandelmogelijkheden en wanneer je een arts moet raadplegen. Heb je een hardnekkige wrat die niet verdwijnt? Zoek een dermatoloog in jouw regio voor professionele behandeling.

---

Inhoudsopgave

1. Hoe ontstaan wratten?
2. De verschillende soorten wratten
3. Symptomen en herkenning
4. Zijn wratten besmettelijk?
5. Wanneer verdwijnen wratten vanzelf?
6. Behandelmogelijkheden
7. Thuisbehandeling
8. Professionele behandeling
9. Preventie
10. Wanneer naar de dermatoloog?
11. Veelgestelde vragen

---

Hoe ontstaan wratten?

Het humaan papillomavirus (HPV)

Wratten worden veroorzaakt door infectie met het humaan papillomavirus (HPV). Er bestaan meer dan 200 verschillende HPV-typen, waarvan ongeveer 40 typen wratten op de huid veroorzaken. Elk type heeft een voorkeur voor bepaalde lichaamsdelen:

Hoe raakt de huid besmet?

Het HPV-virus dringt de huid binnen via:

Directe huidcontact:

• Aanraken van een wrat bij jezelf of iemand anders
• Handen schudden met iemand die wratten heeft
• Intiem contact (bij genitale wratten)

Indirecte overdracht:

• Besmette oppervlakken (zwembadvloeren, doucheruimtes)
• Gedeelde handdoeken of scheermessen
• Nagelvijlen of nagelknippers

Risicofactoren voor besmetting:

• Beschadigde huid (wondjes, kloofjes, nagelbijten)
• Vochtige huid (na zwemmen of sporten)
• Verminderde weerstand
• Bestaande huidaandoeningen (eczeem)

Incubatietijd

Na besmetting duurt het 1 tot 6 maanden voordat een wrat zichtbaar wordt. Soms kan het zelfs tot 2 jaar duren. Dit verklaart waarom het vaak lastig is te achterhalen waar je de wrat hebt opgelopen.

---

De verschillende soorten wratten

Gewone wratten (Verrucae vulgares)

Dit zijn de meest voorkomende wratten, vooral bij kinderen:

Kenmerken:

• Ruw, schilferig oppervlak (lijkt op bloemkool)
• Grijsachtig of bruinachtig van kleur
• Grootte van speldenknop tot erwt
• Kleine zwarte puntjes zichtbaar (gestolde bloedvaatjes)

Locatie:

• Handen en vingers (vooral rond nagels)
• Knieën
• Ellebogen

Voetwratten (Verrucae plantares)

Ook wel "wratjes" genoemd, deze groeien op de voetzolen:

Kenmerken:

• Vlak of naar binnen gegroeid door druk
• Eeltachtige bedekking
• Pijnlijk bij druk of lopen
• Zwarte puntjes in het midden

Typen voetwratten:

• Solitaire wrat: enkele, diepe wrat
• Mozaïekwrat: cluster van kleine, oppervlakkige wratten

Voetwratten worden vaak verward met likdoorns. Het verschil: bij een wrat zijn huidlijnen onderbroken, bij een likdoorn lopen ze door.

Platte wratten (Verrucae planae)

Kenmerken:

• Glad, vlak oppervlak
• Huidskleurig, lichtbruin of roze
• Zeer klein (1-5 mm)
• Komen vaak in grote aantallen voor

Locatie:

• Gezicht
• Bovenkant handen
• Scheenbenen (door scheren verspreid)

Draadwratten (Verrucae filiformes)

Kenmerken:

• Langgerekt, draadvormig
• Enkele millimeters lang
• Snel groeiend
• Huidskleurig

Locatie:

• Gezicht (vooral rond ogen, neus, mond)
• Nek
• Kin

Waterwatten (Mollusca contagiosa)

Technisch gezien geen echte wratten (veroorzaakt door een poxvirus):

Kenmerken:

• Kleine, gladde bultjes
• Parelmoerachtig glanzend
• Deukje in het midden
• Vaak meerdere tegelijk

Locatie:

• Overal op het lichaam
• Vooral bij kinderen
• Kan genitaal voorkomen bij volwassenen

Genitale wratten (Condylomata acuminata)

Kenmerken:

• Zachte, vlezige gezwelletjes
• Bloemkoolvormig of plat
• Roze of huidskleurig
• Soms jeukend

Locatie:

• Genitale gebied
• Rondom de anus

Genitale wratten zijn een seksueel overdraagbare aandoening (soa) en vereisen altijd medische behandeling.

---

Symptomen en herkenning

Typische kenmerken van wratten

Uiterlijk:

• Verheven bultje op de huid
• Ruw of glad oppervlak (afhankelijk van type)
• Huidskleurig, grijs, bruin of roze
• Zwarte puntjes (gestolde haarvaten)

Fysieke sensaties:

• Meestal geen pijn (behalve voetwratten)
• Soms licht jeukend
• Drukkend gevoel bij voetwratten

Hoe onderscheid je een wrat van andere huidaandoeningen?

Wrat vs. likdoorn:

• Wrat: onderbroken huidlijnen, zwarte puntjes
• Likdoorn: doorlopende huidlijnen, geen puntjes

Wrat vs. moedervlek:

• Wrat: ruw oppervlak, vaak verheven
• Moedervlek: glad oppervlak, egale kleur

Wrat vs. huidtag (steelwratje):

• Wrat: breder aan basis, ruw oppervlak
• Huidtag: dun steeltje, glad oppervlak

Wrat vs. seborroïsche keratose:

• Wrat: vooral bij jongeren, ruw
• Seborroïsche keratose: bij ouderen, wasachtig uiterlijk

Bij twijfel over wat voor huidafwijking je hebt, is het verstandig dit te laten beoordelen. Wil je weten wat je kunt verwachten bij een dermatoloog? Lees ons uitgebreide artikel.

---

Zijn wratten besmettelijk?

Overdracht naar anderen

Ja, wratten zijn besmettelijk. Het virus kan worden overgedragen via:

• Direct contact met een wrat
• Indirect contact via besmette voorwerpen of oppervlakken
• Auto-inoculatie: verspreiding naar andere plekken op je eigen lichaam

De kans op besmetting hangt af van:

• De hoeveelheid virus aanwezig
• De staat van de ontvangende huid
• De weerstand van de persoon

Wie loopt extra risico?

Verhoogd risico:

• Kinderen (immuunsysteem nog in ontwikkeling)
• Mensen die nagelbijten of aan wondjes krabben
• Mensen met eczeem of beschadigde huid
• Mensen met verminderde weerstand
• Zwemmers en sporters (vochtige omgevingen)

Minder vatbaar:

• Volwassenen met opgebouwde immuniteit
• Mensen met intacte huidbarrière

Besmetting voorkomen

Voor jezelf:

• Niet aan wratten krabben of pulken
• Handen wassen na aanraken van wratten
• Wrat afdekken met pleister
• Geen nagels bijten

Voor anderen:

• Geen handdoeken of scheermessen delen
• Slippers dragen in publieke doucheruimtes
• Wratten afdekken bij zwemmen

---

Wanneer verdwijnen wratten vanzelf?

Natuurlijk beloop

Het goede nieuws: de meeste wratten verdwijnen vanzelf wanneer het immuunsysteem het virus overwint:

Factoren die spontane genezing beïnvloeden:

• Leeftijd (kinderen genezen sneller)
• Algemene gezondheid
• Immuniteit
• Type wrat
• Duur van de wrat

Wanneer wel behandelen?

Behandeling wordt aangeraden bij:

• Pijnlijke wratten (voetwratten)
• Cosmetisch storend (gezicht, handen)
• Snelle verspreiding
• Langdurig aanwezig (>2 jaar)
• Belemmering van dagelijkse activiteiten
• Verminderde weerstand van de patiënt

---

Behandelmogelijkheden

Er zijn vele behandelingen beschikbaar, van thuisbehandeling tot professionele ingrepen. De keuze hangt af van het type wrat, de locatie, het aantal en je persoonlijke voorkeur.

Overzicht behandelopties

---

Thuisbehandeling

Salicylzuurpreparaten

Dit is de meest gebruikte thuisbehandeling:

Hoe werkt het:

• Salicylzuur lost de bovenste huidlagen op
• Wrat wordt laag voor laag verwijderd
• Stimuleert lokale immuunreactie

Toepassing:

1. Week de wrat 5-10 minuten in warm water
2. Vijl het dode weefsel voorzichtig weg met puimsteen of nagelvijl
3. Breng het salicylzuurpreparaat aan (vloeistof, gel of pleister)
4. Laat drogen/plak af
5. Herhaal dagelijks gedurende 6-12 weken

Beschikbare producten:

• Salicylzuur vloeistof (15-17%)
• Salicylzuur gel (17-27%)
• Salicylzuur pleisters (40%)
• Combinatiepreparaten (met melkzuur)

Tips voor succes:

• Wees consequent en geduldig
• Bescherm de gezonde huid eromheen
• Stop niet te vroeg
• Behandel tot de wrat volledig is verdwenen

Vriessprays (OTC cryotherapie)

Thuisvriessprays bevatten een mengsel van dimethylether en propaan:

Voordelen:

• Sneller dan salicylzuur
• Makkelijk in gebruik

Nadelen:

• Minder koud dan professionele cryotherapie (-57°C vs -196°C)
• Minder effectief bij diepe wratten
• Kan pijnlijk zijn

Ducttape-methode

Een alternatieve behandeling die door sommigen wordt aanbevolen:

Methode:

1. Plak een stuk ducttape op de wrat
2. Laat 6 dagen zitten
3. Verwijder tape, week wrat, vijl oppervlak
4. Laat een nacht zonder tape
5. Herhaal cyclus gedurende 8 weken

Effectiviteit: Studies geven wisselende resultaten (15-85%). Het is mogelijk een placebo-effect of stimulatie van lokale immuniteit.

Natuurlijke middelen

Sommige mensen proberen natuurlijke middelen:

• Knoflook: bevat allicine met antivirale eigenschappen
• Appelazijn: zuurgraad zou virus doden
• Tea tree olie: antivirale en antibacteriële werking
• Bananenschil: enzymen zouden helpen

Let op: Er is weinig wetenschappelijk bewijs voor deze methoden. Ze kunnen huidirratie veroorzaken.

---

Professionele behandeling

Cryotherapie (bevriezing)

De meest gebruikte professionele behandeling:

Procedure:

• Vloeibaar stikstof (-196°C) wordt op de wrat aangebracht
• Kan met wattenstaafje, spray of sonde
• Duurt enkele seconden
• Meerdere sessies nodig (2-4 weken interval)

Wat te verwachten:

• Brandend, prikkelend gevoel tijdens behandeling
• Blaarvorming na 24-48 uur
• Korst die na 1-2 weken afvalt
• Mogelijk litteken of pigmentverandering

Effectiviteit:

• 70-75% na meerdere behandelingen
• Sommige wratten zijn resistent

Cantharidin

Een blaartrekkend middel afkomstig van de Spaanse vlieg:

Werking:

• Wordt door arts aangebracht
• Veroorzaakt blaar onder de wrat
• Wrat laat los van onderliggende huid

Voordelen:

• Pijnloos bij aanbrengen
• Geen littekens
• Geschikt voor kinderen

Nadelen:

• Blaar kan pijnlijk zijn
• Niet overal beschikbaar

Laserbehandeling

Gepulseerde kleurstof laser (PDL):

• Vernietigt bloedvaten die de wrat voeden
• Wrat sterft af
• Meerdere sessies nodig

CO2-laser:

• Verdampt het wrattenweefsel
• Effectief maar kan littekens geven
• Onder lokale verdoving

Chirurgische verwijdering

Curettage:

• Wrat wordt weggekrabd met een lepelvormig instrument
• Onder lokale verdoving
• Snelle procedure
• Risico op littekens

Excisie:

• Wrat wordt uitgesneden
• Bij grotere of diepere wratten
• Hechtingen nodig

Immunotherapie

Voor hardnekkige wratten kan het immuunsysteem worden gestimuleerd:

Imiquimod (crème):

• Stimuleert lokale immuunrespons
• Vooral bij genitale wratten
• Dagelijkse toepassing gedurende weken

Injectie met bof- of candidaantigeen:

• Injectie in de wrat
• Activeert T-cel respons
• Kan meerdere wratten tegelijk behandelen

Diphenylcyclopropenone (DCP):

• Contact-allergeen
• Veroorzaakt opzettelijke allergische reactie
• Immuunsysteem valt ook wrat aan

---

Preventie

Algemene maatregelen

Persoonlijke hygiëne:

• Was handen regelmatig
• Bijt geen nagels
• Krab niet aan wondjes
• Houd huid intact en gehydrateerd

Bescherming in publieke ruimtes:

• Draag slippers in zwembaden en douches
• Gebruik eigen handdoek
• Deel geen scheermessen of nagelvijlen

Als je al wratten hebt

Verspreiding voorkomen:

• Dek wratten af met pleister
• Raak wratten zo min mogelijk aan
• Was handen na aanraking
• Gebruik aparte nagelvijl voor wratten

Besmetting van anderen voorkomen:

• Deel geen handdoeken
• Draag sokken en slippers
• Waarschuw bij direct contact

HPV-vaccinatie

Voor genitale wratten bestaat HPV-vaccinatie:

• Beschermt tegen HPV 6 en 11 (veroorzakers genitale wratten)
• Ook bescherming tegen HPV 16 en 18 (baarmoederhalskanker)
• Wordt aangeboden aan meisjes van 12-13 jaar
• Effectief als je nog niet besmet bent

Let op: De HPV-vaccinatie beschermt NIET tegen gewone huidwratten.

---

Wanneer naar de dermatoloog?

Redenen om professionele hulp te zoeken

Medische redenen:

• Wrat verandert van uiterlijk (kleur, grootte, bloeden)
• Pijnlijke wratten die dagelijks functioneren belemmeren
• Wratten bij verzwakt immuunsysteem
• Wratten in het genitale gebied
• Twijfel of het wel een wrat is

Praktische redenen:

• Thuisbehandeling werkt niet na 12 weken
• Snelle verspreiding van wratten
• Wratten op gezicht of andere gevoelige plekken
• Cosmetisch zeer storend

Wat gebeurt er bij de dermatoloog?

1. Visuele inspectie van de wrat(ten)
2. Eventueel dermatoscopie (vergroting)
3. Bespreken van behandelopties
4. Direct behandelen of vervolgafspraak plannen
5. Instructies voor nazorg

Bij twijfel over de diagnose kan een kleine biopsie worden genomen.

---

Veelgestelde vragen

Kunnen wratten kwaadaardig worden?

Gewone huidwratten worden vrijwel nooit kwaadaardig. Ze zijn goedaardig en vormen geen gezondheidsrisico. Wel kunnen bepaalde HPV-typen (niet degene die huidwratten veroorzaken) baarmoederhalskanker en andere kankers veroorzaken. Dit geldt vooral voor HPV 16 en 18.

Waarom krijgt de één wel wratten en de ander niet?

Dit hangt af van je immuunsysteem. Sommige mensen hebben een natuurlijke weerstand tegen HPV en krijgen nooit wratten, terwijl anderen zeer vatbaar zijn. Kinderen krijgen vaker wratten omdat hun immuunsysteem het virus nog niet kent.

Kan ik met wratten gaan zwemmen?

Ja, maar dek de wrat wel af met een waterdichte pleister. Dit beschermt anderen tegen besmetting en voorkomt dat de wrat verder verzacht en beschadigt.

Mogen wratten worden doorgeknipt of weggesneden?

Doe dit nooit zelf. Je kunt de wrat verspreiden, infectie veroorzaken of littekens krijgen. Laat chirurgische verwijdering altijd aan een professional over.

Werkt het branden van wratten met een lucifer?

Nee, dit is gevaarlijk en niet effectief. Je kunt brandwonden oplopen en de wrat verspreidt zich mogelijk. Kies voor bewezen behandelmethoden.

Hoe lang duurt het voordat een wrat is behandeld?

Dit varieert:

• Salicylzuur thuis: 6-12 weken dagelijkse behandeling
• Cryotherapie: 2-4 sessies met tussenpozen van 2-4 weken
• Laserbehandeling: 1-4 sessies

Komen wratten na behandeling terug?

Helaas kan dat. Het virus kan in de huid aanwezig blijven en nieuwe wratten veroorzaken. Recidief komt voor bij 20-30% van de behandelde wratten. Goede nazorg en preventie verminderen dit risico.

Wordt wrattenbehandeling vergoed?

Behandeling door een dermatoloog wordt vergoed vanuit de basisverzekering als je een verwijzing hebt. Vrij verkrijgbare middelen zoals salicylzuurproducten betaal je zelf. Het eigen risico is wel van toepassing.

---

---

Conclusie

Wratten zijn een zeer veelvoorkomende huidaandoening die wordt veroorzaakt door het humaan papillomavirus. Hoewel ze meestal onschuldig zijn en vaak vanzelf verdwijnen, kunnen ze hinderlijk, pijnlijk of cosmetisch storend zijn.

Belangrijke punten om te onthouden:

• Geduld is essentieel: de meeste wratten verdwijnen binnen 2 jaar vanzelf
• Thuisbehandeling kan effectief zijn met salicylzuurpreparaten
• Professionele behandeling is beschikbaar voor hardnekkige gevallen
• Preventie voorkomt verspreiding naar jezelf en anderen
• Niet alle bultjes zijn wratten – bij twijfel altijd laten beoordelen

De behandeling van wratten vraagt om doorzettingsvermogen. Of je nu kiest voor thuisbehandeling of professionele hulp, consequentie is de sleutel tot succes.

Heb je wratten die niet verdwijnen ondanks thuisbehandeling, of wil je zeker weten dat het om wratten gaat? Zoek vandaag nog een dermatoloog in jouw regio voor een professionele beoordeling en effectieve behandeling. Met de juiste aanpak kun je van je wratten afkomen.